Ooit een ondergeschoven kindje, inmiddels een druif waar niemand meer omheen kan: verdejo. SMAAKmag. was bij de bekende Rotterdamse wijnhandelaar Ian van Eck getuige van een interessante proeverij met een opmerkelijk resultaat. “De verdejo heeft ons op het verkeerde been gezet.”
Het hart van Rudolf Nipius klopt deze middag net iets harder dan gemiddeld. Voor hem is de dag van de waarheid aangebroken. Uit zijn woonplaats Hattem, vlakbij Zwolle, heeft hij drie verschillende etiketloze flessen verdejo uit het Spaanse Rueda naar Rotterdam meegenomen. Een van deze wijnen gaat ‘m worden, de nieuwe NIUS verdejo.
‘In het begin was het lastig het publiek te overtuigen. Rueda moest ik echt introduceren in Nederland. Later heeft Johan Cruijff de verdejo uit Rueda een megaboost gegeven’
Rudolf Nipius, docent Spaanse wijnen op de Wijnacademie en grondlegger van de NIUS wijnen, heeft voor deze uitermate belangrijke dag de hulp ingeroepen van zijn goede vriend Ian van Eck. Op zijn smaakoordeel vaart hij blind. Samen bepalen ze welke van deze drie nog ongefilterde wijnen de productie ingaat: de 100 procent verdejo, de 95 procent verdejo of de 90 procent verdejo. Bij de twee blends is sauvignon blanc de tweede druif.
Ian van Eck behoeft in Rotterdam nauwelijks meer een introductie. Overal waar wijn is, is Ian en vice versa. Wie de sympathieke wijnhandelaar, die opereert vanuit het Zomerhofkwartier in Noord, al niet persoonlijk kent vanuit de horeca of als privéchef, is hem vast eens digitaal tegengekomen op het populaire foodplatform De Buik van Rotterdam waar hij een extra leven is begonnen als columnist.
CALCOTS
Rudolf Nipius en Ian van Eck delen twee grote liefdes, die voor wijn en die voor Spanje. Beide heren hebben er lange tijd gewoond, en doen met hun Spaanse tongval niet onder voor een native speaker. Ian was in zijn jongere jaren bedrijfsleider van de immens populaire discotheek Flash Back in Salou, de club waar de speelfilm Costa! op is gebaseerd. Victor Löw kroop in die film in zijn huid. In Spanje zijn Ians culinaire ogen nog verder geopend. “Buiten het hoogseizoen vond ik Spanje stiekem veel leuker. Dan at ik het liefst calcots met de locals. Calcots, een kruising tussen lente-ui en prei, is typisch Catalaans. Je doopt de geroosterde scheuten – geserveerd in een omgedraaide dakpan – in een salsa romesco. Calcots eet je als haring.”
Iets meer dan twintig jaar geleden werden ze aan elkaar voorgesteld tijdens een proeverij in Amsterdam. Ian van Eck als vertegenwoordiger van Vinus Vita, Rudolf Nipius als négociant van een producent uit Rioja. Ze hadden direct een klik.
Sindsdien speurden ze eensgezind naar de Spaanse parels. Wijn is immers als de wingerd, luidt het oh-zo toepasselijke spreekwoord. Op één van die gezamenlijke wijnreizen belandden ze in Galicië, daar waar de druif albariño zegeviert. In de baai van Cambados voeren ze tussen de dolfijnen langs de oesterbanken en in Santiago de Compostella aten ze zich bijna ongans aan angulas. Hoogtepunt van deze trip was een bezoek aan de bodega van Rafael Palacios, volgens internationale kenners met stip de beste witte wijnmaker van Spanje. Ian: “Die terrashellingen – vrijwel allemaal beplant met de tamelijk onbekende witte druif godello – zijn er bijna verticaal, zo steil. Op die extreem steile hellingen groeien stokken van over de tachtig jaar oud, dwars door de stenen heen.” Hoe dan? “Laat ik het erop houden dat Rafael Palacios heel speciale methodes hanteert, met succes.”
Als dit duo eenmaal begint met het ophalen van anekdotes, is er geen houden meer aan. Het draait vandaag echter om NIUS, de (betaalbare) kwaliteitswijnen van Rudolf Nipius. Ian ‘vult’ aan: “Voor iets meer dan een tientje heb je met NIUS een schitterende schenkwijn in huis. Veel wijn voor weinig.” Rudolf begon met NIUS als serieus merk in 2003. “Ik heb dit proces van dichtbij mogen meemaken. Ik was de early adopter van zijn creatie.” Wie het logo van NIUS grondig bestudeert, ontdekt het wiskundige getal pi, het getal met oneindig veel decimalen achter de komma. Tel pi bij NIUS op, et voilà, Nipius is de naam.
JOHAN CRUIJFF
Rudolf Nipius pacht wijngaarden van Spaanse wijnboeren. NIUS wordt er gemaakt precies zoals hij dat wil. Hij draagt de verplichting de wijn af te nemen. In de praktijk betekent dat dat een slechte oogst zijn risico is. Hij begon in Rueda, indertijd nog een ondergewaardeerde wijnstreek ten noordwesten van de hoofdstad Madrid, waar de karakteristieke druif verdejo de scepter zwaait. Rudolf: “Aan het eind van de vorige eeuw was Rueda op sterven na dood. Met hulp uit Bordeaux hebben ze er een manier weten te vinden om de frisse, kruidige en fruitige aroma’s in hun wijnen naar boven te halen. Dat maakt dat de meeste hedendaagse verdejo’s al jong op dronk zijn. In het begin was het lastig het publiek te overtuigen. Rueda moest ik echt introduceren in Nederland. Later heeft Johan Cruijff de verdejo uit Rueda een megaboost gegeven. Door zijn publieke lofuitingen over deze druif zijn er alleen al in Nederland ruim drie miljoen flessen verkocht.”
Elk jaar reist hij na de (nachtelijke) oogst naar ‘zijn’ wijngaard voor een eerste selectie. In een twintigtal tanks ligt het most per perceel te vergisten. De mengbeker is in deze fase nog niet toegepast. “Aan het eind van de vergisting lijkt wijn net appelsap, door de gist ruikt alles bovendien naar banaan.” Alleen met geoefende smaakpapillen lukt het om in deze troebele fase de tank aan te wijzen met het hoogste potentieel. En dus nam hij zijn amigo als extra klankbord geregeld mee naar Rueda. De verdejo van NIUS uit 2018 is zelfs een coproductie met Ian van Eck.
De exacte locatie houdt Rudolf bewust geheim, omdat de wijnboer onder een andere naam eigen wijnen maakt uit een andere selectie, en niet zo’n geringe hoeveelheid ook. NIUS wijkt daar dermate van af dat hij wil voorkomen dat mensen die NIUS verwachten bedrogen uitkomen als ze die andere wijn kopen. Overigens is NIUS inmiddels veel meer dan verdejo uit Rueda. Het assortiment telt momenteel zes Spaanse wijnen, waaronder een Rioja, en twee Chileense wijnen.
Terug naar de verdejo, de druif wiens populariteit inmiddels niet meer is te stoppen en als het aan beide heren ligt de airén, de meest aangeplante witte druif in Spanje, in aantallen hopelijk inhaalt. In koor: “Airén is zo neutraal, bijna nietszeggend. Eigenlijk mag je verdejo niet vergelijken met een inferieure druif als airén.”
Vandaag is de uiteindelijke selectie van het oogstjaar 2021. Wordt het de 100 procent verdejo uit die ene tank en een van de twee blends waartoe Rudolf aan Pilar Garcia, de wijnmaakster op de productielocatie de opdracht heeft gegeven? “De flessen zijn vanmorgen binnengekomen, ik ben gelijk naar Ian gereden.” Rudolf kan zijn ongeduld niet langer bewaren. “Zullen we stoppen met praten? Zullen we gaan proeven?” De koffie heeft hij tijdens ons gesprek overgeslagen. “Koffie, zeker koffie met melk en suiker, kun je beter niet drinken voor een wijnproeverij. Ik eet altijd een granny smith of een frisse elstar. Niet al te zoete appels neutraliseren je mond volledig.”
CITRUSTONEN
Sauvignon blanc wordt er doorgaans aan toegevoegd om het bittertje in de verdejo af te vlakken, met een elegantere en drinkbaarder wijn als direct gevolg. NIUS verdejo was in het verleden nog nooit een 100 procent verdejo. Nu hoeft dat volgens de wet ook niet om ‘m als cépage te verkopen. Zolang die uit 85 procent verdejo bestaat, mag ‘ie als een cépage de deur uit. “Dit jaar zou het zomaar anders kunnen zijn. De verdejo was bij de afgelopen oogst zo verschrikkelijk mooi, zo expressief. De verdejo stuift werkelijk het glas uit.”
De heren weten bij het proeven niet welke wijn geen sauvignon blanc bevat, een welke 5 en welke 10 procent. Kleurverschillen zijn met het blote oog niet waarneembaar. Ian van Eck is er redelijk snel uit. “De eerste fles heeft heel mooie frisse zuren, mooi fruit. Heel gaaf. De tweede is wat ingetogener, en bitterder. De derde is nog bitterder.” Rudolf knikt. “Bij die eerste wijn waan je je gelijk op het strand, veel verse citrustonen.” Zou in andere jaargangen de minste wijn, nummer 3, door dat bittertje naar een 100 procent verdejo hebben verwezen, dit keer is het net andersom. De wijn met de minste bitters blijkt de 100 procent verdejo, en daarmee de absolute favoriet. “De verdejo heeft ons dit jaar op het verkeerde been gezet.”
Benieuwd naar die NIUS verdejo 2021 of naar de andere wijnen van NIUS? Ze zijn in deze regio uitsluitend verkrijgbaar via www.ianenwijn.nl
Beeld: Aldwin van Krimpen
